Τεχνη: τι χρειαζεται για να γινεις κάποιος;

Καποιες σκέψεις με αφορμή την ταινία "Art School Confidential"

Τι χρειάζεται για να γινεις κάποιος στην τεχνη σήμερα; Ειναι θέμα καλλιτέχνη ή έργου; Στην ταινία, προφανώς, προβάλεται η αντίληψη οτι δεν έχει τόσο σημασία η ποιότητα του έργου ή η δουλεια του καλλιτέχνη όσο οι τυχόν ιδιαιτερότητες του και πικαντικες λεπτομέρειες για την προσωπική του ζωή, όπως θέματα σεξουαλικά (προτιμήσεις, διαστροφές κ.α.), υγείας (ασθενικότητα, φιλασθένεια κ.α.), κοινωνικότητας (καταθλιψη, μοναχικότητα, παραβατική συμπεριφορά κ.α.), εξάρτησης (ουσίες, αλκοολ κ.α.). Σε κάποιο βαθμό δεν έχει άδικο, η αντίληψη αυτή ισχύει και μας δίνει και αποτελέσματα: η εφήμεραη αξία ενός καλλιτέχνη έχει να κάνει και με τις δημόσιες σχέσεις του και την αξία που αποκτά μέσα απο επίκαιρα και εφήμερα σκάνδαλα ή νέα που προκαλούν όχι τόσο το φιλότεχνο κοινό αλλά όλη την κοινωνία καθώς ξεφεύγει απο τα όρια της καλλιτεχνικής δραστηριότητας και πάει στο κουτσομπολιό. Η καλλιτεχνική αξία, σε πολλές περιπτώσεις, υποβαθμίζεται ή έστω φευγει απο το κέντρο της προσοχής προκειμένου να τονισθεί η επίκαιρη αξία ενός έργου ή της δουλειας ενός καλλιτέχνη. Ας πάρουμε δυο παραδειγματα:

- Fernando Botero, Κολομβιανός ζωγράφος, αρκετά γνωστός στους κύκλους της παγκόσμιας τέχνης, απογειώθηκε με τα έργα του σχετικά με τα βασανιστηρια που λαμβάνανε χώρα στις φυλακές του Abu Ghraib στο Αφγανισταν και το σκάνδαλο με τις φωτογραφίες που βγάζανε οι φύλακες με τους εξευτελισμένους κρατούμενους. Οι πίνακες του Botero γίνανε την ίδια χρονιά σχεδόν με την γνωστή του τεχνοτροπία. Διεθνής σάλος ξέσπασε, τα έργα του γίνανε γνωστά πολύ γρήγορα και κάποιες απαγορευσεις για να εκθέσει τα έργα του απλά τον κάνανε πιο διάσημο και περιζητητο σε διεθνείς εκθέσεις και γκαλερί. Θα είχε γίνει άραγε αυτός ο σάλος με τα έργα του αν δεν αναφερότανε σε ένα συγκεκριμένο σοκαριστικό για την διεθνή γνώμη γεγονός; Τα έργα του έχουν την όποια καλλιτεχνική αξία αλλα η υποκειμενική αξία τους, αυτη που διαμορφώνεται απο την επικαιρότητα, ειναι σαφώς μεγαλύτερη και φυσικά υψηλότερης εμπορικής αξίας. Τα έργα του θα αποκτήσουν αξία συμβόλων ενάντια στην καταπίεση και τα βασανιστηρια αλλά πότε και απο ποιον θα κριθούν ως έργα καλλιτεχνικά, καθαρά με βάση την καλλιτεχνική τους αξία; Έχει κάποια σημασία να γίνει κάτι τέτοιο;

- Ιρανές γυναίκες φωτογράφοι, όπως η Shadi Ghadirian. Μετά τον πόλεμο στο Ιρακ και το Αφγανισταν, την περίφημη επιχείρηση "Σοκ και Δέος", το Ιραν φαίνεται να είναι ο επόμενος στόχος για τις ΗΠΑ. Μουσουλμανικά κράτη όλα αυτά και η θέση της γυναίκας σε αυτά ειναι γνωστή σε όλους: κατώτερη του άντρα, γεννομηχανή, μπορει να χρησιμοποιηθει εξίσου ως σκέυος ηδονής και για εκτόνωση μετα απο μάχη. Με την αλλαγή του σκηνικού λοιπόν σε αυτές τις χώρες και με την διεθνή προσοχή στραμμένη επάνω τους, Ιρανές γυναίκες καλλιτεχνιδες που ειτε μένανε στο Ιραν είτε είχανε φύγει παρουσιάσανε την φωτογραφική τους δουλειά στην Ευρώπη. Να σημειωθεί εδώ οτι το Ιραν ειναι το πιο "εκσυγχρονισμένο" κράτος της περιοχής με τις πιο ευνοϊκές συνθήκες για τις γυναίκες. Σύντομα Ιρανές γυναίκες φωτογράφοι πλημμυρίσανε την Ευρώπη. Μεγάλες γκαλερι φιλοξενούσανε έργα τους για πολύ καιρό με αποτέλεσμα σε όλη την Ευρώπη να έχουμε πληθώρα εκθέσεων με θέμα την ζωή της Ιρανής γυναίκας στο κράτος του Ιράν. Τι βλέπουμε και τια αξιολογείται σε αυτές τις φωτογραφίες; Η καλλιτεχνική τους αξία ή η επικαιρότητα τους και η αναφορά σε ένα γεγονός παγκόσμιου ενδιαφέροντος που "πουλάει" αυτή την στιγμή; Μια αρνητική κριτική σε κάποια καλλιτεχνιδα θα εκληφθεί ως σχολιασμός της Τεχνης της ή της κατάστασης; Φτάνουμε σε σημεία δλδ εικονομαχίας.

(συνεχίζεται...εν καιρώ)