Ο Damien Hirst και το ακριβοτερο βοδινο στον κόσμο!

Στις 15 και 16 Σεπτεμβρίου, έγινε μια μεγάλη δημοπρασία στον οίκο δημοπρασιών Sotheby's στον Λονδίνο. Η δημοπρασία ειχε μονο ένα όνομα, το μεγαλύτερο και ακριβοτερο ισως όνομα καλλιτέχνη εν ζωή, του Damien Hirst. Πολυ καιρό πριν την εναρξη της δημοπρασίας ειχε ξεκινησει ο θόρυβος σχετικά με τα ποσά που θα ξοδευτούνε για να αγοραστούνε τα έργα του απο συλλέκτες απ'ολο τον κόσμο. Αυτό που δεν ακούστηκε ιδιαιτερα είναι πως ο Hirst αποφάσισε να κάνει την δημοπρασία μιλώντας απευθειας με τον Οίκο Sotheby's, παρακάμπτοντας γκαλεριστες και μεσάζοντες των οποίων τις προμηθειες χαρακτηριζει ο ίδιος ληστρικές. 

Οι τιμές που πιάσανε τα έργα του, του χαρίσανε ακόμα ένα ρεκορ πωλήσεων έργων τέχνης, φτάνοντας περίπου τα 140 εκ. ευρώ (οχι δολλάρια παρακαλώ, ευρά!). Το πιο γνωστό έργο της δημοπρασίας, το "Golden Calf" ή "Χρυσό Βόδι" έφτασε την τιμη ρεκορ των 11,6 εκ. ευρώ την ωρα που εκτιμησεις δίνανε την πιθανοτητα να φτάσει μεχρι και τα 24 εκ. 

Πολύς σάλος ξεσηκώθηκε για τις τιμες και το που μπορεί να φτάσει η τέχνη, πόσο υπερβολικές ειναι οι τιμές κλπ. Ωστόσο, το έργο του Hirst δεν ειναι απλά αυτα που φτιάχνει. Αν πάρουμε για παράδειγμα το "Golden Calf" θα δουμε πως ητανε ουσιαστικά ενα αληθινό ζώο, βυθισμένο σε φορμαλδεΰδη, με οπλές καλυμένες απο ατόφιο χρυσάφι 18Κ και έναν χρυσό δισκο στο κεφάλι του. Αυτο. Μονο. Μονο; Το "Golden Calf" δεν ειναι απλά ένα ζωο, ειναι ένα αντικείμενο που ένας καλλιτέχνης, και μαλιστα αναγνωρισμένος, το χρησιμοποίησε, του άλλαξε την "χρήση", την καθιερωμένη εικόνα που έχουμε, το βάφτισε "έργο τεχνης" και το πουλησε. Και πήρε 12 εκ. ευρώ σχεδόν. Η ιστορια για την τακτική αυτή ξεκινά απο τον Τισιάνο: οταν γύρισε απο τις σπουδές του στην Βόρεια Ευρώπη στην Ιταλία, ο θρυλος θέλει να τον επισκέφτεται μια μέρα στο εργαστήριο του ο ίδιος ο Βασιλιάς. Κάποια στιγμη λοιπόν που ζωγράφιζε ο Τισιανός, του έπεσε το πινελο και έσκυψε ο ίδιος ο Βασιλιας να το πάρει και να του το δώσει! Τοτε, και ανεκαθεν, αυτη η κίνηση θεωρήθηκε η "υπόκλιση της κοσμικης εξουσιας στο ταλέντο του καλλιτέχνη". Με αυτη την κίνηση, βλέπουμε μια ας πουμε "προσκυνηση' του καλλιτέχνη σε αναγνώριση του ταλέντου του (εξάλλου, ο Μιχαηλ Άγγελος ονομαστηκε απο τους συγχρόνους του divino, θεικός). Αν φτάσουμε στον 20ο αιώνα, θα δουμε τον Marcel Duchamp, εναν καλλιτέχνη που ξεκινησε απο τον φωβισμό συνεχισε  στον κυβισμό και κατέληξε να θεωρείται μια απο τις κορυφαιες μορφές της τέχνης. Γιατι; Γιατι κατάλαβε την λατρεία που ο κόσμος ειχε στο πρόσωπο του καλλιτέχνη (αλλα όχι απαραιτητα στο έργο του) που επελεξε έτοιμα, καθημερινα αντικείμενα (τα περιφημα ready mades), τους άλλαξε χρηστικη αξία (τα αναποδογυρισε, τα έβαψε, τα χρησιμοποιησε ανορθοδοξα), τα υπέγραψε και τα ανακυρηξε τέχνη, επειδη αυτός ήθελε. Και το κοινό τον προσκυνησε.

Ο Damien Hirst, στις αρχές του 21ου αιώνα κάνει κάτι πολυ απλό: δημιουργεί έργα που μας δείχνουνε όχι το ταλέντο του ως καλλιτέχνη απλά, αλλά ως ενός ανθρώπου που καταλαβαίνει την εποχή και την χρησιμοποιεί προς το συμφέρον του. Στο έργο του αντανακλάται ο σύγχρονος άνθρωπος, ο φιλότεχνος που αναγνωριζει και προσκυνα αυτός (και το τσεκ των επιταγών του) ένα όνομα τόσο ισχυρό, που μια κίνηση του, μια υπογραφή του αρκεί για να αναδείξει ένα "ταπεινό" αντικείμενο σε υπερπολυτιμο και πανάκριβο έργο τέχνης. 

Τα λεφτά που δοθήκανε ειναι πολλα; Την τιμή δεν την καθόρισε ο καλλιτέχνης, την καθόρισε η εποχή μας, η διεθνης οικονομικη και πολιτιστικη συγκυρία, η κουλτούρα που έχουμε διαμορφώσει. Στο ερώτημα αν ειναι λογική ή όχι η τιμη δεν υπάρχει νομιζω απάντηση. Εκει που πρέπει να ψάξουμε ειναι αν ο κόσμος και η κουλτούρα μας ειναι λογικά ή όχι, αν λειτουργούνε με βάση αυτο που λέμε λογική. Και στο κάτω κάτω, ίσως πρέπει να ψάξουμε αν πρέπει να ψάχνουμε για λογική σε τέτοιες καταστάσεις. Στο κάτω κάτω, η τέχνη ειναι περιττή, μπορούμε πρακτικά να ζήσουμε χωρις αυτήν. Αλλα δεν (θελουμε να) ζούμε χωρις αυτήν, αντ'αυτού την ακριβοπληρώνουμε.