Δευτέρα 10 Αυγούστου 2009

Κάτι κλαίει ακόμα


"Τίποτα απ'όσα έχω δει - σε φωτογραφίες ή στην πραγματική ζωή - δεν μ'εχει ποτέ χαράξει τόσο κοφτερά, βαθιά, ακαριαία. Μου φαίνεται πραγματικά λογικό να διαιρέσω την ζωή μου σε δύο μέρη, προτού δω αυτές τις φωτογραφίες (ήμουν δώδεκα χρονών) και μετά, αν και πέρασαν αρκετά χρόνια προτού καταλάβω περί τίνος επρόκειτο. Σε τι μου χρησίμευε που τις είδα; Ήταν απλώς φωτογραφίες - ενός γεγονότος το οποίο μόλις είχα ακουστά και που δεν μπορούσα με κανέναν τρόπο να επηρεάσω, αφορούσαν βάσανα που μόλις μπορούσα να φανταστώ και δεν μπορούσα με κανέναν τρόπο να ανακουφίσω. Όταν κοίταξα αυτές τις φωτογραφίες κάτι έσπασε. Κάποιο όριο ξεπεράστηκε και όχι μόνο αυτό της φρίκης, ένιωσα αμετάκλητα πικραμένη, πληγωμένη, ένα κομμάτι όμως από τα συναισθήματα μου άρχισε να σκληραίνει. Κάτι πέθανε. Κάτι κλαίει ακόμα."

Susan Sontag, Περί Φωτογραφίας, σελ. 29-30

Αυτό είναι ένα απόσπασμα από το κορυφαίο βιβλίο της τεραστιομέγαλης Susan Sontag (σύντροφος της τιτανομέγαλης Annie Leibovitz) με τίτλο "Περί Φωτογραφίας" (το οποίο και πήρα κοψοχρονιά με 8 μόλις ευρώ από εδώ). Η συγγραφέας αναφέρεται στις πρώτες εικόνες φρίκης που είδε ποτέ στην ζωή της, κάποιες εικόνες απο το Bergen Belsen (σαν αυτές) που είδε σε ένα βιβλιοπωλείο στην Santa Monica. Το απόσπασμα αυτό είναι απλά συγκλονιστικό, μας βάζει απόλυτα μέσα στην ψυχή της μικρής τότε Susan και μας λέει έτσι τι επιρροή έχουν οι εικόνες φρίκης που καθημερινά βλέπουμε πλέον γύρω μας. Ποιος είναι ο πρώτος τους αντίκτυπος πάνω μας, πως μας διαμορφώνουν. Με τις εικόνες φρίκης που αντικρίζουμε, ξενάμε ένα πράγμα: αυτές τις εικόνες, αυτόν τον πόνο και την φρίκη δεν θα τις βλέπαμε χωρίς την φωτογραφία (το πολύ πολύ κάτι πολύ διαφορετικό σε κάποιον πίνακα), δεν θα είχαμε ιδέα. Η φωτογραφία έδωσε εικόνα και υπόσταση στις φήμες, τις ιστορίες, τους φόβους μας, στοιχειώνει του εφιάλτες μας, αναγκάζει ένα κομμάτι της ψυχής μας να σπάσει. Η φωτογραφία μας δίνει την ευκαιρία να γνωρίσουμε μια φρίκη που τυπικά δεν θα έπρεπε να την ξέρουμε, που υπάρχει χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά μας, που δεν είναι στην ζωή μας. Και έχουμε μεγαλώσει πια με ένα απόθεμα εικόνων από εμπειρίες και καταστάσεις που δεν θα "έπρεπε" κανονικά να ζήσουμε, να ξέρουμε, να έχουμε δει. Το πόσο έχει επηρεάσει την ψυχολογία μας αυτό το γεγονός, δεν θα το μάθουμε ποτέ μάλλον...

4 σχόλια:

Unknown είπε...

Αν μπορούσαμε να ξέρουμε ακριβώς τις επιδράσεις κάθε αισθητηριακής εμπειρίας στον ψυχισμό μας, τότε ενδεχομένως πολλοί από εμάς να επέλεγαν τη στέρηση...

Θεωρώ ότι η φωτογραφία ως μέσο μετάδοσης πληροφοριών δε διαφέρει όσον αφορά τις επιδράσεις/ επιπτώσεις της από το βίντεο, Ωστόσο η κυκλοφορία της είναι λιγότερο ελεγχόμενη ή και φιλτραρισμένη. Βλέπεις πχ ότι πριν προβληθεί κάποια ταινία στην τηλεόραση πληροφορείσαι για την "καταλληλότητά" της για μικρές ηλικίες, κάτι που δε συμβαίνει με τις φωτογραφίες μιας εφημερίδας ή ενός περιοδικού.

Το πιο μεγάλο "ρίσκο" όμως της φωτογραφίας είναι νόμίζω το ότι αφήνει μεγαλύτερα περιθώρια υποκειμενικής κατανόησης και ερμηνείας συγκριτικά με το βίντεο ή ένα κείμενο. Αντικρύζοντας μια φωτογραφία φρίκης ένα παιδί μπορεί μεν να αποτυπώσει στη μνήμη του μόνο όσα είναι ήδη σε θέση να κατανοήσει, με αποτέλεσμα να απωθήσει τις φρικιαστικές λεπτομέρεις που δεν μπορεί να διαχειριστεί, μπορεί όμως και να δώσει πρωτεραιότητα στην κατανόηση των άγνωστων μέχρι τώρα λεπτομερειών, πράγμα που μπορεί να οδηγήσει στη διαστρέβλωσή τους, γιατί το πρώτο εργαλείο που θα χρησιμοποιήσει το παιδί για να μάθει κάτι καινούριο είναι η φαντασία του. Και τα παιδιά, ευτυχώς και δυστυχώς, απ' αυτήν έχουν μπόλικη...

Στοχαστης είπε...

Θα συμφωνήσω απόλυτα για το θέμα της στέρησης των εμπειριών. Ακόμα κι αν μας στερούσε την ζωή την ίδια, η απώλεια πολλών εμπειριών θα ήταν το λιγότερο ελκυστική.
Θα συμφωνήσω και για το θέμα του "ελέγχου" του βίντεο, αν και στις μέρες μας με την "πειρατεία", θέλει πολλή συζήτηση.
Όσον αφορά τις επιπτώσεις της φωτογραφίας και του βίντεο ωστόσο, θα διαφωνήσω. Η εικόνα παρέχει αυτό ακριβώς που λες: μεγάλα περιθώρια κατανόησης κι ερμηνείας, ίσως μάλιστα και υπερβολικά. Το "κακό" με την φωτογραφία είναι πως πρόκειται για μια στιγμή, χωρίς πριν ή μετά, μια στιγμή παγωμένου χρόνου. Τα υπόλοιπα πρέπει να τα συμπληρώνει ο καθένας και καμιά φορά η φαντασία μπορεί να είναι επικίνδυνος σύμβουλος. Το βίντεο όμως έχει μια "επιβολή": οι εικόνες εναλλάσσονται με τον ρυθμό και την σειρά που θέλει ο σκηνοθέτης, είναι ένα σύνολο εικόνων - εμπειριών και ο θεατής αντιλαμβάνεται διαφορετικά τα απεικονιζόμενα: μένουν λιγότερα στην φαντασία του, τα περισσότερα περιγράφονται, εκτός από τις στιγμές που εσκεμμένα παραλείπονται.
Όσο για τα παιδιά, είναι μεγάλο δίλημμα φοβάμαι: τα εκθέτουμε στην πραγματικότητα με την φρίκη της ή τους την κρύβουμε και ρισκάρουμε χειρότερες πραγματικότητες στην φαντασία τους;

BUTTERFLY είπε...

Καιρο εχουμε να τα πουμε Στοχαστη...
Καλο Σεπτεμβρη...καλο φθινοπωρο...

Ανώνυμος είπε...

http://mariatweety.blogspot.com

ENA A3IOLOGO BLOG ENOS KORITSIOU 24ETWN POU MALLON MAS XREIAZETAI

PETROS