Τρίτη 21 Ιουλίου 2009

Τα ρημάδια

Κάτι τρέχει με τα ρημάδια, δεν μπορεί. Όπου ρημάδι και φωτογράφος, σε λίγο θα γίνει ανέκδοτο η όλη ιστορία. Κάτι μαγικό πρέπει να έχουν, κάτι μυστηριώδες αλλά ελκυστικό, κάτι τραβηχτικό ρε παιδί μου. Πάντα με την καλή έννοια.
Απο την σχολή θυμάμαι κιόλας, κάθε φορά που μπαίναμε θάλαμο, οι περισσότεροι είχανε φωτογραφίες απο γκρεμίσματα, ρημαγμένα σπίτια, ερείπια, γενικά μια παρακμή και μια εγκατάλειψη. Το ίδιο μετά στον Δίαυλο, το ίδιο βλέπω και στο flickr, ακόμα και με φίλους φωτογράφους και bookcrossers φωτογράφους μια τάση προς την παρακμή την βλέπεις. Κι αυτό περιλαμβάνει και τα ανθρώπινα ρημάδια. Τι στο καλό πια;
Τι μας τραβάει τόσο πολύ στα ερείπια; τι μας κάνει να τα χαζεύουμε, είτε σαν δημιουργοί είτε ακόμα και ως θεατές: το ερείπιο θα το χαζέψουμε πιο πολύ ώρα, θα το θυμόμαστε περισσότερο. Μήπως μας μαγεύει που βλέπουμε στα ερείπια ένα κομμάτι του χρόνου, ακόμα κι αν αυτός δεν είναι ο παρών χρόνος; Κάθε φωτογραφία καταφέρνει να παγώσει ένα κλάσμα του χρόνου, να το κάνει κτήμα του φωτογράφου όσο θα υπάρχει η φωτογραφία. Άρα, μέσα σε αυτή την φωτογραφία υπάρχουν πολλοί "χρόνοι": ο χρόνος που χτίστηκε το κτίσμα και συνήθως μας είναι άγνωστος κι ενίοτε αδιάφορος, ο χρόνος που βγάλαμε την φωτογραφία και ο χρόνος που κοιτάμε την φωτογραφία, ο οποίος και αλλάζει κάθε φορά φυσικά. Είναι όλη αυτή η μάζωξη χρόνων που μας κάνει να θέλουμε να φωτογραφίσουμε τα ερείπια, ακόμα και ασυνείδητα;
Ή μήπως είναι θέμα καθαρά τεχνικό; Τα ερείπια συνήθως έχουν πολλές αποχρώσεις, έχουν λίγη απο σκουριά, απο σκόνη, απο φθορά. Και αν το φως είναι καλό και η λήψη έστω ικανοποιητική, μπορούμε να έχουμε ένα αποτέλεσμα με μια κάποια αισθητική, με πολλούς τόνους, με μια συμμετρία έστω κατεστραμμένη. Αν δε τυπώσουμε ή κάνουμε την εικόνα ασπρόμαυρη τότε έχουμε την ευκαιρία να δούμε πραγματικά πολλούς τόνους του γκρι, μια θάλασσα τόνων που σίγουρα μας ικανοποιεί, μας προκαλεί να δοκιμάσουμε και να πειραματιστούμε με το contrast πάνω απο την οθόνη ή τον μεγεθυντήρα του σκοτεινού θαλάμου.
Ή μήπως είναι θέμα χώρου; Ένα ερείπιο, αν δεν πρόκειται για μνημείο, είναι συνήθως εκτός χώρου στο αστικό τοπίο όπου κάθε σπιθαμή είναι εκεί για να κτιστεί. Το ερείπιο μοιάζει να προκαλεί αυτή την σύμβαση, είναι μια μικρή ακούσια επανάσταση θα έλεγε κανείς απέναντι στο χτισμένο τοπίο, μας δείχνει μια εικόνα του "κτιρίου" που δεν την βλέπουμε συχνά σε μια πόλη. Είναι αυτή η αντίθεση ικανή να μας μαγέψει και να το φωτογραφίσουμε; Με μια φωτογραφία μπορούμε να "κόψουμε" ένα κομμάτι του χώρου που μας περιβάλλει και να το απομονώσουμε, να του αφαιρέσουμε το πλαίσιο στο οποίο υπάρχει, να το σώσουμε με κάποιο τρόπο, να το κάνουμε να έχει τον δικό του χώρο, να του χαρίσουμε περισσότερο χρόνο στην μορφή που έχει. Γι'αυτό το φωτογραφίζουμε;
Έχει να κάνει με την αισθητική μας; Το ερείπιο είναι ένα κτίριο σε μια κατάσταση αντίθετη απ'αυτή για την οποία δημιουργήθηκε. Κάθε προσπάθεια μας να βρούμε μια αισθητική αρτιότητα, μια "ομορφιά" σ'αυτό έρχεται σε μια - τυπική έστω - αντίθεση με το γεγονός πως το κτίριο δεν πληρεί πια τον σκοπό για τον οποίο χτίστηκε. Είναι αυτή η προσπάθεια μας να βρούμε κάτι αισθητικά άρτιο στην εικόνα ενός ερειπίου η δική μας επανάσταση απέναντι στην κοινή αισθητική που μας αποθαρρύνει να βρίσκουμε ομορφιά σ'αυτό που δεν έχει συμπληρώσει τον σκοπό του ή που σταμάτησε να το κάνει;
Δεν το βλέπω να σταματάμε να βλέπουμε εικόνες απο ρημάδια πάντως. Προσωπικά πολύ τα απολαμβάνω και πολύ τα κυνηγάω και ακόμα δεν έχω καταλάβει ούτε κι εγώ καλά καλά γιατί είναι αγαπημένο μου θέμα. Ωστόσο, η πολλή σκέψη σ'αυτές τις περιπτώσεις δεν κάνει πάντα πολύ καλό...